İnceleme: Her Şey Aydınlandı/Everything Is Illuminated

Kitap: Her Şey Aydınlandı

Orijinal Adı: Everything Is Illuminated

Yazar: Jonathan Safran Foer

Yayıncı: Siren Yayınları

Goodreads Puanı: 3.89 (109.970)

Sayfa Sayısı: 310

Çağdaş edebiyatın en etkileyici seslerinden Jonathan Safran Foer'den zaman, mekân ve hafıza üçgeninde şaşırtıcı manevralar yapan, eğlenceli, dokunaklı, zekâ ve duygu dolu, çarpıcı bir roman: Her Şey Aydınlandı. Elinde solmuş bir fotoğraf ve kafasında soru işaretleriyle yola koyulan genç bir adamın Avrupa'nın kalbinden Amerika'ya, dünyadan Ay'a, geçmişten günümüze, rüyalardan masallara, büyük aşklardan büyük savaşlara, karanlıktan aydınlığa uzanan yolculuğunun nefes kesen hikâyesi... Geçmişle bugünün içiçe geçtiği, birbirleriyle rekabet halindeki anlatıcılarıyla akıllardan kolay kolay silinmeyecek, çok sesli, çok katmanlı ve kesinlikle sihirli bir roman Her Şey Aydınlandı.

Foer'in tüm dünyada büyük ilgi gören bu ilk romanı; ilerlemek için geriye dönmek zorunda kalanlara ve geçmişinden kaçanlara, yaşamın pusu altında gizlenen muazzam gerçekleri arayanlara ve sırlarının gölgesinde yaşamaya çabalayanlara, düşlerle gerçekleri birbirine karıştıranlara ve kalabalıkların içinde yapayalnız olanlara, hayata ve hayatta kalmaya dair bir şimdiki zaman klasiği. 

Ah, yaktın beni Jonathan Safran Foer, beni parçaladın. Kafama bir silah dayasaydın daha iyi olabilirdi. Gerçekten, bu adamla nasıl başa çıkacağım hakkında en ufak bir fikrim yok.

Jonathan Safran Foer, şu zalim hayatta en sevdiğim şeyler arasına girebilmiş Aşırı Gürültülü ve İnanılmaz Yakın kitabının yazarı. Kendisinin bir kitabına hayran olduktan sonra diğer kitaplarını da mutlaka okumam gerektiğini fark etmiştim.

Yaşamaya dayanamayacaktı ama ölmeye de dayanamadı.

Her Şey Aydınlandı, Jonathan'ın ilk romanı ve Amerika'da bu kitapla büyük bir sükse yakaladı kendisi. Kitap, "ölmeden önce okunması gerekenler" listesinde yer aldı ve Amerikan Edebiyatı'nın yeni yüzü olarak ortaya çıktı Foer. Dört yıl sonra Aşırı Gürültülü ve İnanılmaz Yakın'ı yayımladıktan sonra, 2009 yılında Hayvan Yemek'le karşımıza çıktı. Şu anda yazar, 21. YY edebiyatının en güçlü kalemlerinden biri kabul ediliyor (ki kendisi genç bir isim).

Her Şey Aydınlandı, zaman kavramının bambaşka bir boyuta geçtiği bir roman. Aynı zamanda kurgu ve gerçeklik de kitapta parçalara ayrılıyor.
Kitapta birbiriyle iç içe geçmiş birden fazla hikaye var.
Bir hikaye, Jonathan adlı bir gencin elinde bir fotoğrafla Amerika'dan Ukrayna'ya gidip dedesini Nazilerden kurtaran kadını aramasını konu alıyor.
Diğer hikayeler ise Jonathan'ın dedesiyle bağlantılı olarak Brod'un, Yankel'in, Çingene Kızın, Safran'ın hikayesi.
Bir de aralarda Alex adlı çevirmenin Jonathan'a yazdığı mektuplar var.

Müthiş ve yalansız olan dünya değil; onun, dünyayı güzel ve adil kılma çabasıydı. Herkesin varlığını sürdüğü yerde dolaylı olarak yaşıyordu o.

Hikaye biraz karışık, biliyorum; ancak okuyunca (başlarda olmasa da) size bu kadar karışık gelmeyecek. Aynı ailenin farklı zaman dilimlerindeki öyküsünü konu alan bir kitap bu kısaca.

Şöyle ki, Foer bu kitapta ne kadar zeki, yetenekli ve inanılmaz bir hayal gücüne sahip olan biri olduğunu kanıtlamış. Hem de daha ilk eseri olmasına rağmen. Yazarın kullandığı anlatım teknikleri sürekli olarak değişiyor ve siz hepsine aşık oluyorsunuz.

Aşk bu, diye düşünmüştü, değil mi? Birinin yokluğunu fark etmek ve her şeyden çok onun yokluğundan nefret etmek... Varlığını sevmekten de mi çok peki?

Kitaptaki üslup, ortaya atılan fikirler, karakterler ve güzel detaylarla oldukça keyifli, eğlenceli, sizi gülümseten bir kitap var karşımızda. Açıkça söylemem gerekir ki,  Jonathan'ın dedesini kurtaran kadını bulma hikayesinden Saşa karakteri yüzünden oldukça soğudum, kitapta beğenmediğim tek karakterdi kendisi ki bu kötü yaratıldığından falan değil, tam tersine öyle bir karakter ki sanki yanımda durmuş beni sinir ediyor. Bu olay kitabı okumamı biraz zorlaştırdı; ancak Foer'in kitabın sonunda beni iyi bir şeyle beklediğini bildiğimden azimle devam ettim ve bam! kitap gerçekten de mükemmel bitti.

Şaşırtıcı, sarmaş dolaş, sıcacık, esprili ve fazla iyi yazılmış bir eserdi Her Şey Aydınlandı. Her ne kadar Saşa yüzünden biraz bunalmış olsam da 5/5'lik bir kitap. Biraz daha kolay okunan, dram bir şeyler bakıyorsanız Aşırı Gürültülü ve İnanılmaz Yakın'ı da öneriyorum (hem de yıldızlı pekiyiyle); ama bu kitabı da sepete atmayı düşünebilirsiniz. Farklı, esprili ve yaratıcı bir şeyler okumak isteyenlere birebir.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere, özgür günler!